Gezocht: vluchteling (m/v) - Het Financieel Dagblad

Op het onderwerp worden verkiezingen gewonnen dan wel verloren, en er zijn vacatures te over. Toch komen vluchtelingen nauwelijks aan het werk. Ondanks de talloze initiatieven om zogeheten statushouders aan werk te helpen, heeft van de nieuwkomers die in 2014 een verblijfsvergunning kregen na tweeënhalf jaar slechts 11% een baan, meestal in deeltijd en met een contract voor bepaalde tijd. De problematiek die hieraan ten grondslag ligt is veelzijdig, blijkt uit gesprekken met betrokkenen.

Regels regels regels

Het eerste probleem lijkt de brei aan regels te zijn. Die verschillen per gemeente. 'Gemeentes zelf doen niets fout', zegt Tesseltje de Lange, universitair docent bestuurs- en migratierecht aan de Universiteit van Amsterdam (UvA). 'Ze vertalen de wet naar hun praktijk. Maar eigenlijk wil je juist bij zaken als arbeidsintegratie geen willekeur. Aan vluchtelingen is het lastig uit te leggen, en werkgevers hebben last van al die verschillende regelingen.'

Ook VluchtelingenWerk Nederland (VWN), de organisatie die in de meeste gemeentes vluchtelingen begeleidt, worstelt met het woud aan regels. 'Kansen creëren zit hem vaak in praktische zaken. Die zijn in de ene gemeente heel anders geregeld dan in de andere', constateert Henk Nijhuis, stafmedewerker arbeidsparticipatie bij VWN. 'Zo is stad A veel makkelijker in het vergoeden van reiskosten dan dorp B, en is het in dorp B juist weer makkelijker om een proefplaatsing of kinderopvang te regelen.'

Ook VWN pleit voor meer eenduidigheid. Nijhuis: 'Je zou het beleid bijvoorbeeld per arbeidsmarktregio kunnen regelen. Daarvan zijn er 35. Dan heb je in ieder geval al mínder verschillen.'

Geen vangnet

Een ander probleem vormt de bijstandsuitkering die vluchtelingen ontvangen. Die gaat gepaard met plichten die het opbouwen van een nieuw bestaan in de weg kunnen staan. Zo móét een bijstandsgerechtigde aangeboden werk accepteren en bereid zijn om te verhuizen voor een baan. De Lange: 'En als een vluchteling dan bijvoorbeeld een halfjaarcontract krijgt aangeboden en dat niet wordt verlengd, moet hij of zij weer bijstand aanvragen. Het kan drie maanden duren voordat dat geregeld is. Al die tijd komt er geen geld binnen, en een sociaal vangnet is er vaak niet.'

Of het feit dat het verdiende geld wordt afgetrokken van de bijstandsuitkering demotiverend werkt, weet ze niet zeker, zegt ze. 'Ik heb wel gehoord dat mensen de administratie rond de bijstand lastig en ontmoedigend vinden. Ook ambtenaren vinden dat veel werk.'

Volgens de UvA-onderzoeker zou het slim zijn om, naar Zweeds voorbeeld, de bijstandsuitkering voor vluchtelingen los te trekken van de gewone bijstand. 'In Zweden krijgt een vluchteling in principe twee jaar lang begeleiding, ook nadat er een baan is gevonden. Er wordt meer rekening gehouden met wat een vluchteling kan en wil. Door dat maatwerk vinden vluchtelingen vaker geschikt werk en zijn ze gemotiveerder om aan de slag te gaan.'

Ook zijn er op korte termijn 'kwartiermakers nodig', vindt De Lange. Een voorbeeld is de installatiebranche, die statushouders opleidt tot monteur om zo het personeelstekort in de sector te bestrijden. Doekle Terpstra, voorzitter van ondernemersorganisatie Uneto-VNI, laat vanaf zijn vakantieadres weten dat het project boven verwachting goed loopt. 'We wilden 150 vluchtelingen opleiden tot installateur en dat lukt. Natuurlijk hebben ook wij te maken met gemeentelijke verschillen. Het is moeilijk om in contact te komen met geschikte kandidaten en de bureaucratie is enorm. Maar dat hindert ons niet: we willen het aantal vluchtelingen die wij opleiden verdubbelen. Want het tekort aan technici is groot, en deze aanpak werkt.'

De Lange: 'Je hebt maar een of twee mensen nodig die weten op welke knoppen je moet drukken om zaken in beweging te krijgen. Handige mensen met ondernemerszin die hun netwerk gebruiken om vluchtelingen aan de slag te krijgen. Als jurist vind ik het fijn om te zeggen dat de regels moeten worden aangepast, en dat moet misschien ook, maar kwartiermakers hebben nu meer effect.'

 (...)*

Vluchteling Sarea Al Kebaly: 'Ik vond makkelijk werk, maar voor mijn vrienden is het vaak lastig.'

Het aannemen van een statushouder hóéft niet moeizaam te gaan. Rick Goud (36), directeur van Zivver, een start-up die software ontwikkelt om veilig te mailen, chatten en bestanden te versturen, heeft een internationaal personeelsbestand en daar maakt sinds november ook een Syriër deel van uit.

'We groeien snel, maar het is moeilijk om geschikte kandidaten te vinden', vertelt Goud. 'Wij zijn een start-up die werkt aan een gaaf product met nieuwe technologie. Dat spreekt veel ontwikkelaars aan, mits je veel wilt betalen. Van de sollicitanten vraagt de helft toch wel om een ton salaris. Dat kunnen wij niet betalen. Wij moeten het hebben van ondernemende mensen die het leuk vinden om bij een snelgroeiende organisatie te werken.'

Talent scout Goud op Angellist, 'een soort Tinder voor programmeurs'. Hier vond hij al een Italiaan, een Griek en een Fransman en kwam hij ook Sarea Al Kebaly (27) tegen. De Syriër volgde een opleiding bij Hack Your Future, een stichting die vluchtelingen leert programmeren met als doel ze snel aan een baan te helpen. Toevallig: twee van Gouds collega's doen daar vrijwilligerswerk. Goud: 'Zij kenden hem, dus we nodigden hem uit voor een gesprek en het klikte meteen.'

Al Kebaly past in het team. Zes jaar geleden studeerde hij af in computer sciences aan de universiteit van Damascus. Kort daarna moest hij op de vlucht slaan voor het regime van president Assad. Zijn collega's merken nauwelijks iets van de bewogen jaren die achter hem liggen. 'Het enige is dat we hem een contract van meer dan een jaar moesten aanbieden, anders mocht zijn vrouw niet naar Nederland komen', vertelt Goud. 'En soms moet hij op kantoortijden even naar de gemeente of zo om iets te regelen. En, raar genoeg: Nederlandse les wordt alleen aangeboden onder werktijd.'

Flexibiliteit is dus nodig, maar daar hebben ze bij Zivver geen moeite mee: iedereen deelt zijn eigen tijd in, zegt Goud. In zijn vrije tijd werkt Al Kebaly hard aan zijn Nederlands - het interview is in het Engels.

Ook buiten het werk heeft Al Kebaly zijn draai gevonden. Hij heeft een huis en is inmiddels herenigd met zijn vrouw die hij vijf jaar niet had gezien. Zij studeerde ook computer sciences en hoopt net als haar man toegelaten te worden tot Hack Your Future, zodat zij haar kennis kan ophalen. Al Kebaly realiseert zich dat hij en zijn vrouw destijds de goede studierichting hebben gekozen. 'Ik vond makkelijk werk, maar voor vrienden die bijvoorbeeld een juridische opleiding hebben is het moeilijk.'

Begeleiding vanuit de gemeente of VluchtelingenWerk Nederland heeft Al Kebaly niet meer nodig. Hij dopt zijn eigen boontjes.

Rick Goud en Sarea Al Kebaly (zittend)Foto: Kato Tan voor het FD

*Lees het hele artikel hier: https://fd.nl/weekend/1250614/gezocht-vluchteling-m-v